Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ’ler), Türkiye ekonomisinin bel kemiğini oluşturuyor. Hatta Dünya ekonomisinin demek daha doğru olur. KOBİ’ler gerek ekonomik konjontür gereği gerekse büyümek ve sürdürülebilir bir finansal yapıya kavuşmak için çoğu zaman bankaların sağladığı kredi olanaklarına başvuruyorlar. Bu aşamada ise bankaların kredi değerlendirme süreçlerine hakim olmak, kredi talebinde bulunan KOBİ’ler için büyük bir avantaj sağlıyor.
Bir banka, KOBİ’lere kredi tahsis etmeden önce, firmanın mali yapısını derinlemesine analiz eder. Bu süreçte en kritik aşamalardan biri, firmanın geçmiş yıllara ait bilanço, gelir tablosu ve diğer finansal verilerinin değerlendirilmesidir. Ancak, bu sadece verilerin gözden geçirilmesinden ibaret değildir; bankalar aynı zamanda firmanın mali sağlığını gösteren kilit finansal rasyoları dikkate alırlar.
Örneğin, cari oran, dönen varlıkların kısa vadeli borçlara oranını gösterir. Bu oran, firmanın kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesini gösteren önemli bir göstergedir. Genel olarak 1,5 ile 2,0 arasında bir cari oran, sağlıklı kabul edilir. Benzer şekilde, likidite oranı ve nakit oranı, firmanın kısa vadeli yükümlülüklerini karşılayabilecek nakit ve nakit benzeri varlıklara sahip olup olmadığını gösterir. Bu oranların düşük olması, firmanın acil borçlarını ödeme kapasitesinin zayıf olduğuna işaret eder.
KOBİ’ler için bankalar sadece kısa vadeli finansal durumu değil, uzun vadeli borç ödeme gücünü de dikkate alır. Borç/özsermaye oranı, toplam borçların özkaynaklara oranını gösterir ve genellikle yüzde 50’nin altında olmasını tercih ederler. Bu oran yüksekse, işletmenin fazla borçlu olduğunu ve borç ödemelerinde risk taşıdığını gösterir. Ayrıca, aktif karlılığı (ROA) ve özsermaye karlılığı (ROE) gibi kârlılık rasyoları da bankaların firmanın uzun vadede ne kadar verimli çalıştığını ve özkaynaklarını ne kadar etkin kullandığını değerlendirmesinde kullanılır. Ve daha bir çok oran Bankaların karar vermelerinde, KOBİ’yi puanlamada yardımcı olur.
Tüm bu finansal analizlerin yanında, KOBİ’lerin kredi değerlendirme süreçlerinde Basel II kriterleri de dikkate alınır. Basel II, bankaların risklerini minimize etmek için oluşturulmuş bir uluslararası düzenlemeler bütünüdür. Bu kriterler, KOBİ’lerin finansal yapılarının sağlam olmasının yanı sıra, genel ekonomik koşulların da göz önünde bulundurulması gerektiğini ortaya koyar. Örneğin, ekonomide yaşanan durgunluk dönemlerinde, bankalar risk iştahlarını azaltabilir ve kredi tahsis kriterlerini sıkılaştırabilir. Bu nedenle KOBİ’lerin, sadece finansal tablolarını düzeltmekle kalmayıp, aynı zamanda piyasa koşullarına uygun stratejik kararlar alması da önemlidir.
Peki, bu analizlerde eksik kalan ya da zayıf bir performans sergileyen işletmeler ne yapabilir? İlk olarak, finansal yapılarını güçlendirmek için adımlar atmaları gerekir. Örneğin, dönen varlıklarını artırmak, nakit akışlarını düzenlemek ve kısa vadeli borçlarını azaltmak için stratejik planlar yapmalıdırlar. Ayrıca, özsermayelerini güçlendirmek, borç yükünü azaltmak ve faaliyet verimliliklerini artırmak için operasyonel değişikliklere gitmeleri gerekebilir. Bankalar, kredi tahsis süreçlerinde KOBİ’lerin gelecekteki ödeme gücüne odaklanır ve bu nedenle işletmelerin planlı ve sürdürülebilir bir mali yapı oluşturması çok önemlidir.
Sonuç olarak, KOBİ’lerin bankalarla olan kredi başvuru süreçlerinde başarılı olabilmesi için, finansal tablolarını doğru bir şekilde hazırlamaları, finansal rasyolarını izlemeleri ve piyasa koşullarına uygun stratejik kararlar almaları gerekmektedir. Bu süreç sadece bir banka kredisi almak için değil, aynı zamanda uzun vadeli finansal sürdürülebilirlik ve büyüme için de kritik bir adımdır.